Co może powodować ból pleców?
Moment na weryfikację nawyków.
Najwięcej pacjentów zgłaszających się do masażystów i fizjoterapeutów to osoby skarżące się na bóle pleców*. Może warto pomyśleć, jaki prowadzimy tryb życia i co da się zmienić, żeby uniknąć tej dolegliwości? Kilka sugestii zamieściłam poniżej, ale najpierw spójrzmy, skąd ten problem się bierze.
Ból to reakcja organizmu na bodziec (mechaniczny, chemiczny, termiczny). Oznacza, że dalsze działanie bodźca spowoduje uszkodzenie tkanki. O bólu decydują dwa czynniki: siła bodźca i czas trwania. Bodziec nie musi być mocny, ale jeśli będzie oddziaływał wystarczająco długo i tak spowoduje uszkodzenie. Jeśli więc zaczynamy odczuwać ból pleców, należy jak najszybciej zacząć działać.
Masaż jako skuteczny środek na ból pleców
Ból może wynikać z uszkodzenia włókien mięśniowych spowodowanego albo przekroczeniem siły mięśnia, albo jego wytrzymałości. Przyczyną bywa długie, podwyższone napięcie mięśnia (czyli np. praca siedząca). Mięśnie mają określone napięcie spoczynkowe (nawet rozluźniony mięsień jest w jakimś stopniu napięty), gdy dochodzi do długotrwałego napięcia mięśnia wskutek przyjmowania nieergonomicznej pozycji, wzrasta również napięcie spoczynkowe. Mięsień po wykonaniu pracy musi zostać rozluźniony. Gdy pozostajemy nadal w tej samej pozycji, mięsień próbujący się rozluźnić nadal jest rozciągnięty lub pozycja wymusza jego stałe napięcie. To powoduje, że włókna mięśniowe stają się sztywne. Dodatkowo dochodzi do zaburzeń w pracy powięzi. „Po wysiłku, urazie lub podczas stanu zapalnego dochodzi do uszkodzeń włókien mięśniowych i tkanki łącznej, czego następstwem jest uwalnianie mediatorów stanu zapalnego. Mediatory te działają drażniąco na zakończenia nerwowe receptorów bólowych zlokalizowanych w mięśniu.”** Dlatego plecy zaczynają boleć.
Masaż rozluźnia układ mięśniowy i nerwowy. Dlatego właśnie jest jednym z najskuteczniejszych metod niwelowania bólu pleców. Działa on w dwóch aspektach: przynosi natychmiastową ulgę w napięciach mięśniowych oraz stanowi skuteczny środek profilaktyki bólu pleców. Należy pamiętać, że masaż – tak naprawdę żadna fizykoterapia i zabiegi – nie może być wykonywany, jeśli ból wynika z urazu. Dopóki nie ma stanu zapalnego, możemy masować. Co więcej – to ostatni dzwonek, żeby zgłosić się do masażysty. Jednak warto podkreślić, że masaż można wprowadzać już 7 dni od wystąpienia objawów stanu zapalnego, dzięki czemu szybciej dojdziemy do zdrowia.
Przyczyny i źródła pochodzenia bólu pleców
Po pierwsze przyczyną bólu pleców może być przeciążenie mięśni lub stawów. „Mialgia, czyli ból mięśniowy, powstaje najczęściej na skutek nadmiernego rozciągania, przeciążeń, urazów lub może być objawem towarzyszącym chorobom pochodzenia pozamięśniowego. Ból mięśniowy ma pochodzenie receptorowe.”*
Po drugie powodują go zmiany strukturalne, czyli przerost tkanki chrzęstnej bądź kostnej albo też zwapnienia powstające w tkance chrzęstnej. Czynniki te wywołują stany zapalne (zaburzenia funkcji tkanki, obrzęki, zmiana przepuszczalności naczyń etc.) albo uciskają nerwy. Stąd ból, drętwienie, sztywność. Innym problemem jest wysychanie powięzi, utrata płynów istniejących pomiędzy powięzią a mięśniem i sklejenie tych tkanek.
Pracownicy biorą L4 na ból pleców – może pora na profilaktykę przez masaż?
Już w 2015 roku przeprowadzano badania wskazujące, że „Bóle kręgosłupa są jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do gabinetu lekarza rodzinnego. W wielu przypadkach ból pleców jest spowodowany współistnieniem zmian w obrębie kręgosłupa.”*** Zmiany zwyrodnieniowe tworzą się, bo na tkankę zbyt długo działa negatywny bodziec. Najczęściej mają postać osteofitów. Są to wyrośle kostne powstałe na skutek miejscowej dobudowy tkanki kostnej. Mogą powstawać na skutek zbyt dużej siły pociągania w punkcie przyczepu mięśnia do kości. Organizm tworzy je, aby niwelować działanie sił fizycznych na tkankę i chronić ją. Jednak zwyrodnienia powodują jeszcze większe problemy bólowe. Do takiej sytuacji dochodzi gdy na zbyt długi czas przyjmujemy jedną pozycję. Głównie problemem jest praca siedząca i w ogóle siedzący tryb życia. Warto więc motywować pracowników pozapłacowymi benefitami w postaci kart sportowych, voucherów do masażysty, udziału w aktywnościach fizycznych. Poprawi się ich wydajność i zmniejszy czas nieobecności w pracy.
Krótko mówiąc, plecy nas bolą, bo za dużo siedzimy
Problemy związane z bólem pleców, bólem stawów, bólem kręgosłupa określa się współcześnie jako chorobę cywilizacyjną. Ludzki organizm fizjologicznie przystosowany jest do aktywności, do wysiłku fizycznego, a dziś niemal każdą czynność wykonujemy w pozycji siedzącej: praca przy komputerze, oglądanie telewizji, czytanie, nauka w szkole, prowadzenie pojazdów, spędzanie czasu ze znajomymi. Lekarze podkreślają, że „zespoły bólowe kręgosłupa są wynikiem postępujących zmian w trybie życia współczesnego człowieka – brak czasu na odpoczynek, brak snu, siedzący tryb życia, stres, praca zmianowa, otyłość, chodzenie na wysokich obcasach.”*** Trudno wyobrazić sobie spożywanie posiłków , oglądanie filmu w kinie lub sztuki w teatrze stojąc, ale takie czynności powodują, że niemal cały czas utrzymujemy jedną pozycję.
Co zrobić, żeby przestał nas męczyć ból pleców
Zastanówmy się, czy zawsze musimy siedzieć? Czy możemy zamienić krzesło na piłkę rehabilitacyjną albo położyć na nim poduszkę sensoryczną? Ile razy w ciągu dnia wykonujemy kilka ćwiczeń rozciągających?
Jak samemu radzić sobie z bólem pleców? To niezwykle obszerny temat i na pewno wrócę do niego w osobnym wpisie. Na ten moment wystarczy odpowiedź na kilka pytań.
Pomyśl, czy możesz:
– zamiast jechać gdzieś samochodem, pójść tam piechotą?
– jedząc/oglądając telewizję/spędzając czas z przyjaciółmi, usiąść w siadzie skrzyżnym?
– jadąc autobusem, wysiąść jeden przystanek wcześniej i przejść ten dystans pieszo?
– w trakcie pracy wykonać co godzinę trzy dowolne ćwiczenia rozciągające?
– myjąc naczynia wspinać się na palce, prostować plecy, spinać pośladki?
– oglądając film, zrobić kilka ćwiczeń, wykonując ruch w pełnym zakresie?
– przed snem położyć się do łóżka 15 minut wcześniej i leżąc na plecach wykonać ćwiczenia oddechowe i rozluźnić przeponę?
– postawić przedmioty, których często używasz, trochę wyżej niż zazwyczaj, aby sięgając po nie, rozciągnąć mięśnie pleców?
Pomysłów na to, żeby uaktywniać układ ruchu, jest wiele – bądźcie kreatywni. Na ból pleców na pewno pomogą ćwiczenia (obecnie kluby fitnessowe oferują coraz więcej zajęć skierowanych na rehabilitację, a nie wyszczuplanie), pilnowanie ergonomii stanowiska pracy, no i oczywiście masaże. Te ostatnie polecam najbardziej 🙂
* – „84% Polaków ma bóle kręgosłupa!”; Źródło: informacja prasowa / carolina.pl; dostęp: https://nazdrowie.pl/artykul/fizjoterapia/84-proc-polakow-bole-kregoslupa/
** – J. Kruszyna, A. Świtoń, Postępowanie fizjoterapeutyczne w bólach pochodzenia mięśniowego w odcinku szyjno-piersiowym kręgosłupa, dostęp: https://www.szkoleniauryzaj.pl/wp-content/uploads/2017/12/Post%C4%99powanie-fizjoterapeutyczne.pdf
*** – ibidem
**** – Ocena częstości występowania wybranych zmian i wad wrodzonych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego u osób zgłaszających się na badanie TK z powodu bólu grzbietu, G. Wójcik, B. Sokołowska, M. Urbańczuk, M. Amarowicz; dostęp: https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/42365
***** – P. Kozłowski, K. Kożuch, M. Kozłowska, I. Ławnicka, K. Kozłowska, Ocena częstości występowania bólu kręgosłupa oraz stylu i jakości życia wśród osób z bólem kręgosłupa, dostęp: https://core.ac.uk/download/pdf/144762325.pdf